Środek leży na wschodzie. Europa w stadium przejściowym Karl Schlogel

Europa istnieje i rozrasta się. Komisje w Brukseli i w sto­licach krajów kandydujących dyskretnie wykonują swoją pracę. To dzieło elementarne, a zarazem imponujące: gro­madzi się ogromne ilości informacji i danych, dostosowuje się ład prawny, ujednolica tysiące uregulowań. Wszystkie te wysiłki byłyby jednak daremne, gdyby nie owe potężne ruchy pełzające, które ostatecznie zadecydują o tym, czy obie części Europy zrosną się, czy nie. Nowa Europa rośnie spontanicznie, oddolnie, także w toku niepozornych często procesów molekularnych. Rośnie na szlakach „mrówek” wędrujących między wschodnioeuropejskimi bazarami. Rośnie na trasach firm spedycyjnych oplatających Europę nową siecią. Tworzą się nowe przestrzenie lokomocji i ko­munikacji, powstają sieci wiedzy i nauki, infrastruktura nowoczesnej telełączności, wahadłowe ruchy migrantów zarobkowych, filie i siedziby międzynarodowych firm. Wszędzie podróżują ludzie gromadzący nowe doświad­czenia. To ci, co eksplorują nową Europę, pragmatycy przyszłej europejskiej jedności, kolumbowie, którzy za­puszczają się na obce nam od pewnego czasu terytoria. Po długim okresie zimnej wojny Europa ponownie jest goto­wa doświadczyć czegoś nowego.