Późną jesienią 91 roku p.n.e. w Askulum (dzisiejszym Ascoli Piceno), stolicy nadadriatyckiego regionu Picenum w Italii, doszło do krwawych rozruchów, podczas których zabito rzymskich wysłanników, a potem innych Rzymian w mieście. Wydarzenie to przyspieszyło wybuch wielkiego powstania italskich sprzymierzeńców przeciwko republice rzymskiej, nazywanego wojną marsyjską, italską lub sprzymierzeńczą. Do buntu pchnęło Italików przede wszystkim uparte odmawianie im przez Rzym równych praw i ich sprzeciw wobec rzymskiej hegemonii. Wojna toczona w latach 91–87 p.n.e. wymusiła na Rzymianach nadanie sprzymierzeńcom obywatelstwa rzymskiego. Zwykle uznaje się to za moralne zwycięstwo pokonanych. Ale italscy powstańcy chcieli prawdopodobnie czegoś więcej – wyzwolić się spod rzymskiego panowania. Małgorzata Członkowska-Naumiuk ukazuje zażarte zmagania obu stron, skupiając się na oblężeniu Askulum. Archeolodzy znaleźli tam wyjątkowe świadectwa walk – opatrzone napisami pociski do proc. Po zdobyciu miasta Rzymianie odbyli jedyny w czasie tej wojny triumf nad Italikami. Zwycięskim dowódcą był Gnejusz Pompejusz Strabon, ojciec sławnego wodza i polityka Gnejusza Pompejusza Wielkiego.
Małgorzata Członkowska-Naumiuk, z wykształcenia romanistka i archeolog, ukończyła Uniwersytet Warszawski. Pasjonuje się historią i kulturą starożytnej Italii i Rzymu okresu republiki, ludami italskimi – szczególnie Samnitami, rzymską i italską wojskowością oraz wojną sprzymierzeńczą. Publikuje artykuły dotyczące tych tematów.
